Czym charakteryzuje się audiometria nadprogowa i kiedy jest zalecana?

Audiometria nadprogowa stanowi zaawansowaną metodę badania słuchu, która koncentruje się na pomiarze percepcji dźwięków o natężeniu powyżej progu bólu, w obszarze między progiem słyszenia a progiem bólu [1][3][4]. Ta diagnostyczna technika dostarcza kluczowych informacji o funkcjonowaniu ślimaka oraz dalszych elementów drogi słuchowej, wykraczając poza standardowe badania audiometryczne [1][2][3].

Podstawowa idea tej metody polega na ocenie zdolności słyszenia i rozróżniania dźwięków o natężeniu wyższym niż minimalny próg słyszenia, co pozwala określić nie tylko słyszalność dźwięku, ale również sposób jego przetwarzania na wyższych poziomach intensywności [1][2][3]. Dzięki temu możliwe jest precyzyjne ustalenie lokalizacji uszkodzeń w narządzie słuchu oraz obiektywizacja diagnozy różnych typów ubytków słuchu.

Charakterystyka metody badania

Audiometria nadprogowa wykorzystuje specjalistyczną procedurę, podczas której pacjentowi podawane są sygnały tonalne lub modulowane o stopniowo zwiększanym natężeniu [1][2][3]. Kluczowym elementem badania jest ocena reakcji pacjenta na sygnały silne, ale niebolesne, co pozwala na precyzyjną analizę funkcji słuchowej w zakresie nadprogowym.

Różnica między progiem słyszenia a progiem bólu stanowi zakres pomiaru audiometrii nadprogowej, obejmując zwykle poziomy od kilku do kilkudziesięciu decybeli ponad próg słyszenia [1]. W trakcie procedury natężenia sygnałów stopniowo wzrastają, aż do momentu, gdy pacjent zgłasza dyskomfort, określając punkt, w którym dźwięk staje się „za głośny” lub nieprzyjemny [2].

Proces diagnostyczny realizowany jest za pomocą standardowych audiometrów wyposażonych w funkcję testów nadprogowych, przy czym badanie wykonywane jest oddzielnie dla obu uszu [3]. Testy audiometrii nadprogowej charakteryzują się krótkim czasem wykonania, co umożliwia precyzyjną ocenę stanu funkcjonalnego narządu słuchu bez nadmiernego obciążenia pacjenta [2].

Rodzaje testów nadprogowych

Spektrum badań nadprogowych obejmuje różnorodne testy diagnostyczne, z których każdy dostarcza specyficznych informacji o stanie narządu słuchu. Test SISI (jednostawowy test wyrównywania głośności) stanowi jedną z podstawowych metod oceny zdolności do detekcji niewielkich zmian głośności [1][3].

Próba Langenbecka koncentruje się na badaniu słyszenia w szumie, co pozwala ocenić funkcjonowanie systemu słuchowego w warunkach akustycznego zakłócenia [1][3]. Próby Fowlera oraz audiometria Bekesy’ego uzupełniają spektrum diagnostyczne, dostarczając dodatkowych informacji o charakterystyce uszkodzeń słuchowych.

Kluczowe testy, takie jak SISI, DLI czy TDT, umożliwiają identyfikację typu oraz zakresu uszkodzeń ślimaka i drogi słuchowej poprzez analizę zdolności do detekcji i rozróżniania zmian głośności bądź częstotliwości przy natężeniach powyżej progu słyszenia [3]. Każdy z tych testów wnosi unikalne informacje diagnostyczne, które w połączeniu tworzą kompleksowy obraz stanu funkcjonalnego narządu słuchu.

Różnicowanie typów ubytków słuchu

Audiometria nadprogowa odgrywa kluczową rolę w różnicowaniu ubytków słuchu przewodzeniowych, odbiorczych i mieszanych [2][3]. Metoda ta uwzględnia istotne różnice w sposobie, w jaki różne typy uszkodzeń wpływają na przetwarzanie dźwięków o wysokim natężeniu.

Ubytki przewodzeniowe zazwyczaj nie wpływają w znaczącym stopniu na słyszenie nadprogowe, ponieważ mechanizm przewodzenia dźwięku pozostaje względnie stabilny niezależnie od natężenia sygnału [2]. W przeciwieństwie do tego, ubytki odbiorcze skutkują znaczącą redukcją zdolności do przetwarzania dźwięków o wysokim natężeniu, co przejawia się charakterystycznymi zmianami w testach nadprogowych.

U osób z uszkodzeniem odbiorczym występuje redukcja zdolności do modulacji i rozróżniania głośności na poziomach nadprogowych, co może przekładać się na trudności w rozpoznawaniu mowy mimo zachowanego słyszenia progowego [2][3]. Ta specyficzna charakterystyka pozwala na precyzyjne określenie lokalizacji oraz charakteru uszkodzenia w systemie słuchowym.

Wskazania do przeprowadzenia badania

Audiometria nadprogowa znajduje zastosowanie w sytuacjach wymagających dokładniejszego ustalenia lokalizacji uszkodzeń w narządzie słuchu oraz obiektywizacji diagnozy ubytków słuchu [1][3]. Badanie to jest szczególnie wartościowe, gdy standardowa audiometria tonalna nie dostarcza wystarczających informacji diagnostycznych.

Metoda jest zalecana w przypadkach, gdy konieczne jest różnicowanie między ubytkami przewodzeniowymi a odbiorczymi, szczególnie w sytuacjach granicznych lub gdy wyniki innych badań są niejednoznaczne [2][3]. Badania nadprogowe dostarczają informacji o patologiach w części odbiorczej drogi słuchowej, co ma kluczowe znaczenie dla właściwej diagnozy i planowania leczenia.

Wskazaniem do przeprowadzenia audiometrii nadprogowej jest również potrzeba precyzyjnego dostrajania aparatów słuchowych [2][3]. Informacje uzyskane podczas badania pozwalają na optymalne dopasowanie parametrów aparatu do indywidualnych charakterystyk słuchowych pacjenta, uwzględniając nie tylko próg słyszenia, ale również zdolność do przetwarzania dźwięków o wyższych natężeniach.

Badanie znajduje zastosowanie w diagnostyce zaburzeń w obrębie pola słuchowego związanych z funkcjonowaniem ślimaka oraz dalszych elementów drogi słuchowej [1][2][3]. Jest szczególnie przydatne w przypadkach podejrzenia uszkodzeń na poziomie receptorowym lub w przebiegu drogi słuchowej, gdy konieczne jest precyzyjne określenie lokalizacji i charakteru patologii.

Znaczenie diagnostyczne w audiologii

Audiometria nadprogowa stanowi narzędzie obiektywizujące diagnozę ubytków słuchu, dostarczając informacji niedostępnych w standardowych badaniach progowych [1][3]. Metoda pozwala na ocenę funkcjonowania systemu słuchowego w warunkach zbliżonych do tych, które występują w codziennym życiu, gdy narząd słuchu musi przetwarzać dźwięki o różnorodnych natężeniach.

Diagnostyczne znaczenie badania wykracza poza prostą ocenę zdolności słyszenia, koncentrując się na analizie jakości przetwarzania sygnałów akustycznych. Badania nadprogowe pozwalają określić, w jakim stopniu uszkodzenie narządu słuchu wpływa na zdolność do rozróżniania i interpretacji dźwięków w rzeczywistych warunkach akustycznych.

Metoda dostarcza kluczowych informacji dla planowania rehabilitacji słuchowej, umożliwiając przewidywanie korzyści z zastosowania różnych form pomocy słuchowej. Wyniki badania nadprogowego pomagają w określeniu realnych oczekiwań względem efektów leczenia oraz w doborze optymalnych strategii terapeutycznych dostosowanych do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Audiometria nadprogowa przyczynia się również do lepszego zrozumienia mechanizmów kompensacyjnych działających w uszkodzonym systemie słuchowym. Analiza wyników pozwala na ocenę zdolności adaptacyjnych narządu słuchu oraz przewidywanie jego funkcjonowania w długoterminowej perspektywie, co ma istotne znaczenie dla prognozowania rozwoju zaburzeń słuchowych.

Źródła:

[1] https://sound.eti.pg.gda.pl/student/dpsw/pomiary_sluchu.pdf
[2] https://audiomed24.pl/badania-nadprogowe/
[3] https://akustyka.pwr.edu.pl/pdf/studia-i-stopnia-eta/Audiologia%20i%20audiometria/Cw%20nr%203%20Audiometria%20nadprogowa.pdf
[4] https://sound.eti.pg.gda.pl/student/pp/pomiary_sluchu.pdf