W świecie diagnostyki słuchu często spotykamy się z pojęciami, które mogą wydawać się podobne, ale mają zupełnie różne znaczenia. Audiometria to proces badania słuchu przeprowadzany z użyciem audiometru, sprawdzający słyszenie w zakresie częstotliwości 125-8000 Hz, natomiast audiogram jest wynikiem tego badania – wykresem obrazującym progi słyszenia [1][2]. Zrozumienie różnic między tymi terminami jest kluczowe dla każdego, kto boryka się z problemami słuchowymi lub chce lepiej poznać zasady diagnostyki audiologicznej.
Czym jest audiometria – definicja i rodzaje badania
Audiometria to badanie słuchu polegające na ocenie zdolności odbioru dźwięków o różnych częstotliwościach i natężeniach przy pomocy specjalnego urządzenia zwanego audiometrem [1][3][4]. Proces ten obejmuje podawanie dźwięków za pomocą słuchawek i analizę reakcji pacjenta na różne bodźce akustyczne.
Audiometria tonalna jest podstawową i najczęściej stosowaną metodą badania słuchu [1][4]. Podczas tego badania pacjent otrzymuje dźwięki o różnej częstotliwości i natężeniu przez słuchawki powietrzne lub kostne. Poziom natężenia, przy którym sygnał jest najniższy słyszalny (próg słyszenia), jest zapisywany na siatce audiogramu [1][3][4]. Badanie to sprawdza słyszenie w zakresie częstotliwości od 125 do 8000 Hz, a w niektórych przypadkach nawet do 10-12 000 Hz [1][4].
Oprócz audiometrii tonalnej istnieje również audiometria mowy, która służy do oceny rozumienia mowy i może mieć na celu diagnostykę ubytku słuchu [2]. Ten typ badania mierzy natężenie, przy którym badany słyszy i rozumie 50% słów, co jest wyrażane w decybelach [2]. Audiometria mowy pozwala na pełniejszą diagnozę problemów słuchowych, szczególnie w kontekście codziennego funkcjonowania pacjenta.
Obecnie audiometria wykorzystuje wiele zaawansowanych metod, między innymi audiometrię Bekesy’ego, będącą modyfikacją badania tonalnego, pozwalającą na bardziej precyzyjną ocenę [5]. Ta technika zakłada podawanie tonu ciągłego lub przerywanego w celu dokładnego ustalenia progów słyszenia i rozpoznania uszkodzeń słuchu, przy czym każde ucho badane jest dwukrotnie – dźwiękiem ciągłym i przerywanym [5].
Audiogram – graficzne przedstawienie wyników badania
Audiogram to graficzne przedstawienie wyników badania audiometrii tonalnej, które pokazuje progi słyszenia dla przewodnictwa powietrznego i kostnego na różnych częstotliwościach [1][2][4]. Jest to wykres ilustrujący stopień i rodzaj ubytku słuchu, stanowiący końcowy produkt procesu audiometrii.
Na audiogramie wyróżnia się dwie fundamentalne krzywe: przewodnictwo powietrzne oraz przewodnictwo kostne [1][4]. Przewodnictwo powietrzne reprezentuje dźwięk docierający przez powietrze do ucha, podczas gdy przewodnictwo kostne oznacza dźwięk przekazywany przez kości czaszki bez udziału przewodu słuchowego. Progi słyszenia dla obu uszu zaznaczane są oddzielnie, zwykle symbolem O i X dla przewodnictwa powietrznego, oraz < i > dla kostnego [1][4].
Najważniejsze elementy audiogramu to próg słyszenia dla obu uszu, zaznaczony odpowiednimi symbolami i liniami, które umożliwiają rozeznanie rodzaju ubytku słuchu [1][4]. Norma słuchu w audiometrii tonalnej to progi słyszenia mieszczące się w zakresie 0-20 dB HL (decybeli Hearing Level) i różnica między przewodnictwem powietrznym a kostnym nie większa niż 10 dB [2].
Porównanie krzywych przewodnictwa powietrznego i kostnego oraz ich wzajemnych różnic pomaga określić, czy ubytek słuchu ma charakter przewodzeniowy, odbiorczy, czy mieszany [1][4]. Ta analiza jest kluczowa dla postawienia właściwej diagnozy i wyboru odpowiedniej metody leczenia.
Różnice między audiometrią a audiogramem
Podstawowa różnica między audiometrią a audiogramem leży w naturze tych pojęć. Audiometria to proces, natomiast audiogram to produkt tego procesu. Audiometria jest czynnością diagnostyczną, podczas której specjalista przeprowadza badanie słuchu przy użyciu specjalistycznego sprzętu. Audiogram stanowi natomiast konkretny, fizyczny rezultat tego badania w postaci wykresu.
Z perspektywy czasowej audiometria to działanie, które trwa określony czas – zwykle od 15 do 30 minut, w zależności od złożoności przypadku. Podczas tego czasu pacjent aktywnie uczestniczy w badaniu, reagując na różne bodźce akustyczne. Audiogram natomiast to statyczny obraz sytuacji słuchowej pacjenta, który powstaje w rezultacie tego procesu i może być analizowany wielokrotnie przez różnych specjalistów.
Audiometria wymaga obecności wykwalifikowanego personelu medycznego, odpowiedniego sprzętu diagnostycznego oraz odpowiednio przygotowanego pomieszczenia akustycznego. Audiogram może być interpretowany przez różnych specjalistów w różnym czasie i miejscu, stanowiąc trwały zapis stanu słuchu pacjenta w momencie badania.
Kolejna istotna różnica dotyczy praktycznego zastosowania. Audiometria służy do zbierania danych diagnostycznych i wymaga aktywnego udziału pacjenta. Audiogram natomiast jest narzędziem komunikacji między specjalistami, podstawą do podejmowania decyzji terapeutycznych oraz elementem dokumentacji medycznej pacjenta.
Praktyczne zastosowanie w diagnostyce słuchu
Wyniki audiometrii, przedstawione w formie audiogramu, są podstawą do wyboru dalszej terapii, na przykład dopasowania aparatu słuchowego lub decyzji o wszczepieniu implantu ślimakowego [1]. Analiza audiogramu pozwala specjaliście na określenie nie tylko stopnia ubytku słuchu, ale również jego charakteru, co ma bezpośredni wpływ na wybór metody leczenia.
W przypadku stwierdzenia ubytku przewodzeniowego, gdy różnica między przewodnictwem powietrznym a kostnym przekracza 10 dB, często możliwe jest leczenie farmakologiczne lub chirurgiczne. Ubytek odbiorczy, charakteryzujący się podobnymi progami dla obu typów przewodnictwa, zwykle wymaga zastosowania aparatów słuchowych lub implantów.
Audiometria mowy, której wyniki również mogą być przedstawiane graficznie, dostarcza dodatkowych informacji o funkcjonalności słuchu w codziennych sytuacjach komunikacyjnych. Ten typ badania jest szczególnie wartościowy przy doborze i programowaniu aparatów słuchowych, ponieważ odzwierciedla rzeczywiste potrzeby pacjenta w kontekście rozumienia mowy.
Zaawansowane techniki, takie jak audiometria Bekesy’ego, pozwalają na jeszcze bardziej precyzyjną diagnostykę, szczególnie w przypadkach wątpliwych lub gdy standardowa audiometria tonalna nie dostarcza wystarczających informacji diagnostycznych. Wyniki tych badań również są przedstawiane w formie wykresów, które stanowią rozszerzenie klasycznego audiogramu.
Regularne badania audiometryczne i porównywanie kolejnych audiogramów pozwalają na monitorowanie progresji ubytku słuchu oraz ocenę skuteczności zastosowanego leczenia. Ta longitudinalna analiza jest szczególnie ważna w przypadku schorzeń progresywnych lub po ekspozycji na czynniki ototoksyczne.
Źródła:
[1] https://fonetika.pl/badania-sluchu/co-to-jest-audiogram/
[2] https://www.amplifon.com/pl/amplifon-uslugi-oferty/bezplatne-badanie-sluchu/audiogram-wyniki
[3] https://omnifon.pl/blog/co-to-jest-audiometria-i-jakie-sa-jej-rodzaje/
[4] https://whc.ifps.org.pl/2012/04/co-to-jest-audiogram-tonalny/
[5] https://sound.eti.pg.gda.pl/student/pp/pomiary_sluchu.pdf
CentrumLaryngologiczne.pl to czołowy polski portal medyczny poświęcony zdrowiu górnych dróg oddechowych. Specjalizujemy się w przekazywaniu rzetelnej wiedzy laryngologicznej w przystępnej formie, łącząc najnowsze osiągnięcia nauki z praktycznymi potrzebami pacjentów.