Brak smaku i węchu jak leczyć te dolegliwości?

Brak smaku i węchu to niepokojące dolegliwości, które najczęściej pojawiają się w przebiegu infekcji wirusowych, urazów lub schorzeń neurologicznych. Leczenie tych zaburzeń zależy przede wszystkim od przyczyny oraz stopnia nasilenia problemu [1][2][4].

Przyczyny utraty smaku i węchu

Nagła lub stopniowa utrata smaku i węchu może mieć zróżnicowane podłoże. Najczęściej jest ona konsekwencją infekcji wirusowych – w tym COVID-19, gdzie występuje nawet u 70% chorych i zazwyczaj ustępuje w ciągu czterech tygodni [4][10]. Do innych typowych przyczyn należą urazy mechaniczne, przewlekłe alergie, obecność polipów w jamie nosowej, a także choroby neurologiczne [1][2][4]. W niektórych przypadkach zaburzenia te są spowodowane niedoborami witamin lub minerałów, bądź traktowane jako objaw współtowarzyszący schorzeniom laryngologicznym [5].

Diagnostyka i postępowanie w przypadku zaburzeń węchu i smaku

Rozpoznanie przyczyny braku smaku i węchu wymaga kompleksowej diagnostyki. Kluczowe jest przeprowadzenie wywiadu, a także badanie laryngologiczne oraz, w wybranych sytuacjach, konsultacje neurologiczne i badania laboratoryjne [4][6][7]. Diagnostyka powinna uwzględniać obecność chorób przewlekłych, czynniki środowiskowe oraz potencjalne urazy [1][7]. Odpowiednie wykrycie źródła problemu pozwala na indywidualizację terapii i zwiększa szansę na skuteczne leczenie [1][5].

Jak leczyć brak smaku i węchu?

Leczenie tego typu dolegliwości jest zróżnicowane i dostosowane do przyczyny ich wystąpienia. W większości przypadków stosuje się farmakoterapię, leczenie miejscowe, suplementację lub metody zabiegowe, takie jak usunięcie polipów czy korekta mechanicznych przeszkód nosa [1][2][3]. Leczenie zaburzeń związanych z deficytem witamin polega na uzupełnianiu niedoborów [5]. Jeśli przyczyną są infekcje, szczególnie wirusowe, postępowanie często ogranicza się do leczenia objawowego i oczekiwania na ustąpienie symptomów [2][10].

W przypadkach wywołanych schorzeniami neurologicznymi konieczna może być rehabilitacja i specjalistyczna opieka medyczna, często angażująca multidyscyplinarny zespół lekarzy [4][7].

Znaczenie treningu węchowego w procesie leczenia

Jedną z kluczowych i potwierdzonych naukowo metod jest trening węchowy. Obejmuje on regularną stymulację receptorów węchowych przy użyciu intensywnych zapachów, co pozwala pobudzić regenerację i odzyskiwanie zdolności węchowych [2][3]. Skuteczność tej metody jest wysoka zarówno w przypadkach przemijających, jak i utrwalonych zaburzeń [3][6]. Regularność ćwiczeń zwiększa szanse na sukces terapeutyczny nawet u osób z trwałym uszkodzeniem nerwów lub receptorów węchowych [4][5].

Trening węchowy zaleca się stosować przez minimum 12 tygodni, a efekty mogą być widoczne stopniowo wraz z regeneracją tkanek [3][10].

Leczenie farmakologiczne i interwencyjne

W określonych przypadkach np. przy bloku mechanicznym czy nasilonym stanie zapalnym, wskazane jest zastosowanie terapii farmakologicznej (kortykosteroidy miejscowe lub ogólne, leki przeciwhistaminowe przy alergiach), bądź interwencji chirurgicznej (usuwanie polipów, prostowanie przegrody) [1][3]. Infiltracje sterydowe w określonych warunkach przynoszą poprawę, ale wymagają stałej kontroli lekarskiej [3].

Znaczenie współpracy interdyscyplinarnej

Leczenie zaburzeń smaku i węchu to często wieloetapowy proces wymagający współpracy laryngologów, neurologów, czasem alergologów oraz lekarzy medycyny rodzinnej. Konieczna może być dodatkowa diagnostyka obrazowa lub laboratoryjna, zwłaszcza u pacjentów z przewlekłymi lub nawracającymi objawami [6][7].

Podsumowanie i rokowanie

Większość przypadków przemijającej utraty smaku i węchu ustępuje samoistnie w ciągu kilku tygodni od ustąpienia czynnika wywołującego, czego najlepszym przykładem są infekcje wirusowe, np. COVID-19 [10]. W przypadkach przewlekłych czy powikłanych pełny powrót funkcji może wymagać intensywnego leczenia i systematycznej rehabilitacji. Ważne jest szybkie wdrożenie diagnostyki, by poprawić rokowania i przyśpieszyć powrót do zdrowia [4][9].

Źródła:

• [1] https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/utrata-brak-wechu-i-smaku-przyczyny-jak-dlugo-trwa-leczenie/
• [2] https://www.luxmed.pl/dla-pacjenta/artykuly-i-poradniki/anosmia-jak-rozpoznac-i-poradzic-sobie-z-utrata-wechu
• [3] https://www.termedia.pl/koronawirus/Dr-Grabowski-Uposledzenie-wechu-nalezy-diagnozowac-i-leczyc,48975.html
• [4] https://www.mp.pl/pacjent/objawy/152731,zaburzenia-wechu
• [5] https://helpmedi.com.pl/rodzina/czy-przy-katarze-mozna-stracic-wech/
• [6] https://www.cmjudyta.pl/anosmia-utrata-wechu-przyczyny-skutki-i-mozliwosci-leczenia/
• [7] https://medincus.pl/artykuly/zaburzen-wechu-i-smaku-nie-nalezy-lekcewazyc/
• [8] https://diag.pl/pacjent/artykuly/zaburzenia-smaku-brak-smaku-oslabienie-smaku-jakie-moga-byc-przyczyny/
• [9] https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/lista/115385,co-zrobic-aby-przywrocic-wech-i-smak
• [10] https://www.nowaaudiofonologia.pl/pdf-197173-120357?filename=Terapia+zaburzen+wechu.pdf