Objawy i leczenie grzybicznego zapalenia zatok – na co zwrócić uwagę?

Grzybicze zapalenie zatok stanowi poważne wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne. Do najistotniejszych objawów należą przewlekły katar, ból twarzy i zatkany nos. Skuteczne leczenie wymaga połączenia farmakoterapii i leczenia chirurgicznego, a sama terapia bywa długa, z tendencją do nawrotów[1][2][3]. Poniżej znajdziesz kluczowe informacje, jak rozpoznać, diagnozować i leczyć grzybicze zapalenie zatok oraz na co szczególnie zwrócić uwagę w trakcie terapii.

Czym jest grzybicze zapalenie zatok?

Grzybicze zapalenie zatok to infekcja zatok przynosowych spowodowana kolonizacją przez grzyby, głównie z rodzaju Aspergillus. Choroba występuje w kilku odmianach: alergicznej, nieinwazyjnej (grzybniak) i inwazyjnej. Do powstania zakażenia często przyczynia się osłabiony układ odpornościowy lub obecność alergii na grzyby[1][4]. Najgroźniejszą postacią jest zapalenie inwazyjne, które może prowadzić do poważnych powikłań i uszkodzenia sąsiednich tkanek[4].

Objawy grzybiczego zapalenia zatok – na co zwrócić uwagę?

Wśród objawów grzybiczego zapalenia zatok dominują:

• Przewlekły katar – często o charakterze ropnym
• Ból w obrębie zatok i twarzoczaszki
• Obrzęk powiek i nosa
• Trudności w oddychaniu przez nos
• Spływanie gęstej wydzieliny po tylnej ścianie gardła
• Zaburzenia węchu – pogorszenie lub całkowita utrata
• Nieprzyjemny zapach wydzieliny

Symptomy te mają charakter przewlekły i nasilają się stopniowo. W postaciach alergicznych mogą dodatkowo występować objawy alergii, jak kichanie czy świąd nosa[1][2][3][5]. W formach inwazyjnych obserwuje się także objawy ogólne i powikłania, np. zaburzenia widzenia, trudności w poruszaniu oczami, a nawet gorączkę[1][4].

Przyczyny i mechanizmy rozwoju choroby

Główną przyczyną grzybiczego zapalenia zatok jest zainfekowanie zatok grzybami, głównie Aspergillus. Do rozwoju choroby predysponują stany immunosupresji, cukrzyca, długotrwała antybiotykoterapia, przewlekłe choroby nosa i zatok oraz predyspozycje do alergii[1][4].

Mechanizm rozwoju polega na kolonizacji zatok przez grzyby, które tworząc masy grzybicze, utrudniają odpływ wydzieliny i zaburzają wentylację zatok. W typie alergicznym (AFS) reakcja immunologiczna nasila proces zapalny. W formach inwazyjnych grzyby niszczą struktury zatok i otaczające tkanki, prowadząc do groźnych powikłań[1][4].

Diagnostyka grzybiczego zapalenia zatok

Rzetelna diagnostyka grzybiczego zapalenia zatok obejmuje szereg badań:

• Wywiad i badanie laryngologiczne – ocena objawów i zmian w obrębie nosa oraz zatok
• Badania alergiczne i serologiczne – niezbędne dla rozpoznania formy alergicznej
• Badania obrazowe – przede wszystkim tomografia komputerowa zatok, pozwalająca uwidocznić zmiany charakterystyczne dla grzybiczych infekcji
• Badania mikrobiologiczne pobranej wydzieliny

Szybka i precyzyjna diagnoza umożliwia dopasowanie terapii do formy grzybicy i poziomu zaawansowania choroby[1][3].

Leczenie grzybiczego zapalenia zatok

Leczenie zależy od postaci infekcji oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Podstawę stanowi usunięcie mas grzybiczych chirurgicznie, najczęściej w ramach endoskopowej operacji FESS lub metodą FRSS, co przywraca drożność i poprawia dostępność leków[1][3]. W nieinwazyjnych postaciach (grzybniak) często wystarcza zabieg chirurgiczny.

Farmakoterapia obejmuje stosowanie leków przeciwgrzybiczych, takich jak amfoterycyna B, itrakonazol, flukonazol, worikonazol czy posakonazol[1][4]. W inwazyjnej grzybicy zazwyczaj łączy się amfoterycynę B z flucytozyną, flukonazolem lub kaspofunginą w celu zwiększenia skuteczności leczenia[4].

W przypadku alergicznego grzybiczego zapalenia zatok zalecane jest skojarzenie leczenia przeciwgrzybiczego z lekami przeciwzapalnymi (głównie kortykosteroidami) oraz przeciwhistaminowymi. Dodatkowo stosuje się preparaty mukolityczne i nebulizacje, mające za zadanie rozrzedzić i usunąć wydzielinę, łagodząc objawy i poprawiając komfort oddychania[1][2][3].

Proces leczenia często trwa powyżej roku i wymaga regularnej kontroli lekarskiej ze względu na tendencję do nawrotów. Powikłania lub nawroty pojawiają się zwłaszcza: w obecności osłabionej odporności, alergii lub chorób współistniejących[3][4].

Znaczenie kontroli i profilaktyki nawrotów

Grzybicze zapalenie zatok wymaga wzmożonego nadzoru po zakończeniu leczenia. Ze względu na predyspozycje do nawrotów, niezbędne są regularne wizyty kontrolne i okresowa diagnostyka obrazowa. Kluczowe jest eliminowanie czynników ryzyka – poprawa odporności, kontrola chorób towarzyszących oraz leczenie alergii[3][4]. Brak wdrożenia działań profilaktycznych skutkuje nawrotami i może doprowadzić do przewlekłych powikłań zatok lub tkanek sąsiednich.

Podsumowanie

Grzybicze zapalenie zatok charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem i tendencją do nawrotów, szczególnie u osób z zaburzeniami odporności lub alergią. Rozpoznanie opiera się na badaniach obrazowych, alergicznych i mikrobiologicznych. Leczenie wymaga kompleksowego podejścia – operacyjnego usunięcia mas grzybiczych oraz długotrwałej farmakoterapii. Skuteczność wzrasta poprzez skojarzenie leczenia przeciwgrzybiczego, przeciwzapalnego i chirurgicznego oraz konsekwentnej kontroli po zakończonej terapii. Wczesne rozpoznanie i indywidualizacja leczenia są kluczowe dla skutecznej walki z chorobą i zapobiegania jej nawrotom[1][2][3][4][5].

Źródła:

1. https://diag.pl/pacjent/artykuly/jak-objawia-sie-grzybica-zatok-rozpoznanie-i-leczenie/
2. https://aptekadlarodziny.pl/artykuly/grzybica-zatok-%E2%80%93-przyczyny-objawy-leczenie
3. https://e-recepta.net/blog/grzybica-zatok-grzybicze-zapalenie-zatok-objawy-leczenie/
4. https://dimedic.eu/pl/wiedza/grzybicze-zapalenie-zatok-objawy-i-leczenie-od-alergii
5. https://tomaszgrzegorzek.pl/nowosci/grzybicze-zapalenie-zatok-jak-sobie-radzic/