Objawy i leczenie zapalenia zatok przynosowych u dziecka – na co zwrócić uwagę?

Zapalenie zatok przynosowych u dziecka to jedna z najczęstszych przyczyn wizyt pediatrycznych. Objawy bywają niespecyficzne, leczenie zależy od przyczyny i nasilenia problemu, a prawidłowa higiena nosa oraz domowe wsparcie znacząco wpływają na przebieg choroby i komfort dziecka już od pierwszych dni występowania dolegliwości[1][2][3][4].

Czym jest zapalenie zatok przynosowych u dziecka?

Zapalenie zatok przynosowych u dzieci polega na stanie zapalnym błony śluzowej nosa oraz przylegających zatok. Choroba jest najczęściej efektem infekcji wirusowej, rzadziej bakteryjnej. W przebiegu choroby dochodzi do obrzęku śluzówki, utrudnienia odpływu wydzieliny i pojawienia się objawów miejscowych oraz ogólnych[1][2]. Statystycznie nawet 20% dzieci zgłaszających się do lekarza z objawami infekcji górnych dróg oddechowych cierpi właśnie na zapalenie zatok przynosowych[1].

Najważniejsze objawy zapalenia zatok u dzieci

Objawy zapalenia zatok przynosowych u dzieci są zbliżone do tych występujących u dorosłych. Najczęściej pojawiają się:

• Zatkany nos
• Przewlekły katar (wodnisty lub gęsty)
• Ból głowy oraz uczucie rozpierania w obrębie nosa i okolicznych zatok
• Nosowa mowa
• Podwyższona temperatura ciała lub gorączka

Ponadto dzieci mogą wykazywać pogorszenie samopoczucia, rozdrażnienie oraz niekiedy kaszel lub trudności ze spaniem spowodowane niedrożnością nosa[1][3].

Przyczyny i czynniki predysponujące

Za rozwój zapalenia zatok najczęściej odpowiadają infekcje wirusowe – są one przyczyną zdecydowanej większości przypadków. Istotną rolę odgrywają jednak również infekcje bakteryjne oraz czynniki dodatkowe, takie jak przerost migdałka gardłowego, alergie, skrzywienia przegrody, a także ekspozycja na suche powietrze czy narażenie na alergeny[2][4]. Obecność tych czynników sprzyja narastaniu obrzęku śluzówki oraz zaburzeniom odpływu wydzieliny, stanowiąc punkt wyjścia dla rozwoju stanu zapalnego.

Przebieg i powikłania stanu zapalnego

Mechanizm choroby polega na tym, że obrzęk błony śluzowej zamyka naturalne ujścia zatok, co uniemożliwia prawidłowe oczyszczanie i sprzyja namnażaniu bakterii w wydzielinie zalegającej w zatokach[1][2]. W postaci przewlekłej lub niewłaściwie leczonej mogą pojawić się zaostrzenia, a nawet konieczność leczenia zabiegowego, szczególnie jeśli do przyczyn należy przerost migdałka gardłowego lub inne przeszkody anatomiczne[2][4].

Jak wygląda leczenie zapalenia zatok przynosowych u dziecka?

W większości przypadków leczenie jest objawowe i obejmuje:

• Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe – w celu złagodzenia bólu głowy i obniżenia temperatury
• Nawilżanie i płukanie nosa roztworem soli fizjologicznej – oczyszczanie nosa pomaga usunąć zalegającą wydzielinę i poprawia komfort oddychania
• Inhalacje – wspomagające rozrzedzenie wydzieliny
• Wietrzenie pomieszczeń, nawilżanie powietrza, uniesienie głowy podczas snu, stosowanie ciepłych okładów

Kluczowe znaczenie ma regularność i prawidłowość higieny nosa, a także unikanie czynników drażniących. Przy utrzymujących się lub nasilających objawach (po 48–72 godzinach) lekarz może wdrożyć antybiotykoterapię trwającą zwykle 10–14 dni, poprzedzoną – jeśli to możliwe – badaniami bakteriologicznymi dla celowanego leczenia[2][4]. W przypadkach przewlekłych lub nawracających lekarz rozważa interwencje chirurgiczne, takie jak usunięcie przerostu migdałka gardłowego – dotyczy to zwłaszcza sytuacji, w których migdałek blokuje ujścia zatok lub jest źródłem nawracających infekcji[2][4].

Znaczenie higieny i domowych metod wspomagających

Dla efektywnej terapii bardzo istotne są czynności poprawiające higienę śluzówki nosa – płukania roztworami soli fizjologicznej oraz inhalacje mają udowodnioną skuteczność w łagodzeniu objawów i wspierają naturalne mechanizmy samooczyszczania zatok[3][4]. Zaleca się także regularne wietrzenie i nawilżanie powietrza, stosowanie nebulizacji oraz zachowanie ogólnego komfortu cieplnego[1][3]. Te metody uzupełniają leczenie farmakologiczne oraz zmniejszają ryzyko powikłań.

Kiedy należy udać się do lekarza?

Należy pilnie skonsultować się z lekarzem, jeśli u dziecka objawy utrzymują się ponad 10 dni, nasilają się mimo leczenia objawowego, pojawiają się wysoka gorączka, silny ból głowy, wyciek ropnej wydzieliny z nosa, obrzęk twarzy, zaburzenia widzenia lub inne niepokojące objawy. Odpowiednia diagnostyka pozwala na wykluczenie innych schorzeń oraz dopasowanie terapii, uwzględniając indywidualne uwarunkowania zdrowotne dziecka[1][4].

Podsumowanie

Najważniejsze przy zapaleniach zatok u dzieci to szybka identyfikacja objawów, właściwe postępowanie higieniczne i stosowanie się do zaleceń lekarza. Skuteczność terapii uwarunkowana jest indywidualną oceną przypadku, przy czym w większości sytuacji kluczową rolę odgrywają metody zachowawcze, a antybiotyk wdraża się tylko w ściśle określonych wskazaniach[1][2][3][4].

Źródła:

• [1] https://receptomat.pl/post/za/zapalenie-zatok-u-dziecka
• [2] https://helpmedi.com.pl/dziecko/zapalenie-zatok-u-dziecka-objawy-i-leczenie/
• [3] https://www.resperomyrtol.pl/zapalenie-zatok/zapalenie-zatok-u-dzieci/
• [4] https://mml.com.pl/zapalenie-zatok-u-dziecka-objawy-i-leczenie/