Zapalenie gardła i krtani to częste schorzenia górnych dróg oddechowych, w których objawy mogą pojawić się nagle i przybierać różne nasilenie. Szybkie rozpoznanie charakterystycznych symptomów umożliwia podjęcie odpowiednich kroków i uniknięcie groźnych powikłań, zwłaszcza u dzieci. Poniżej przedstawiamy kluczowe objawy i cechy, które pozwalają odróżnić zapalenie gardła od zapalenia krtani, wraz z wyjaśnieniem mechanizmów tych chorób.
Czym jest zapalenie gardła i krtani?
Zapalenie gardła i krtani to stany zapalne obejmujące odpowiednio błonę śluzową gardła oraz krtani. Najczęściej wywołują je infekcje wirusowe (takie jak koronawirusy, grypa, paragrypa), rzadziej bakteryjne. Istotną rolę odgrywa także ekspozycja na czynniki drażniące – dym papierosowy, pyły, zanieczyszczenia powietrza czy nadużywanie głosu[1][2][4]. Zapalenie krtani może być ostre lub przewlekłe, przy czym przewlekłe występuje częściej u osób narażonych zawodowo na czynniki drażniące lub intensywne używanie głosu[2].
Najważniejsze objawy zapalenia gardła i krtani
Początkowe symptomy zapalenia gardła i krtani bywają nieswoiste i często przypominają inne choroby górnych dróg oddechowych[1][2]. Warto zwrócić szczególną uwagę na:
- Ból gardła – szczególnie dokuczliwy podczas przełykania.
- Chrypka – zmiana barwy głosu, zmatowienie lub całkowita utrata możliwości mówienia.
- Kaszl (suchy lub szczekający).
- Trudności w mówieniu, uczucie dławienia czy obecności ciała obcego w gardle.
- Gorączka – niekiedy wysoka, sięgająca 39-40°C, szczególnie w ostrym przebiegu zapalenia krtani[1][3].
Objawy pojawiają się na ogół po 2-3 dniach od zakażenia i mogą utrzymywać się do 7 dni, a w przewlekłych formach nawet kilka tygodni[1][2][4].
Charakterystyczne objawy zapalenia krtani
Zapalenie krtani objawia się specyficznymi dolegliwościami, które pozwalają je odróżnić od innych stanów zapalnych górnych dróg oddechowych. Wyróżniają się:
- Chrypka – konsekwencja obrzęku fałdów głosowych i ich nieprawidłowej pracy.
- Suchy, męczący kaszel.
- Zaburzenia głosu – od chrypki do całkowitej utraty możliwości mówienia.
- Świst krtaniowy (stridor) – charakterystyczny dźwięk przy nabieraniu powietrza, wynikający ze zwężenia dróg oddechowych.
- Trudności z oddychaniem, uczucie dławienia, zwłaszcza podczas wysiłku mówienia lub śmiechu[1][2][3][5].
W przypadku dzieci zapalenie krtani może prowadzić do gwałtownego narastania duszności i poważnych powikłań, wymagających pilnej interwencji lekarskiej[2][3][5].
Znaki ostrzegawcze i postacie zapalenia krtani
Szczególną uwagę należy zwrócić na symptomy alarmowe ostrego zapalenia krtani, do których należą:
- Dusznosć – szybkie narastanie trudności z oddychaniem, szczególnie nocą.
- Świst wdechowy – tzw. stridor.
- Szczekający kaszel i wzmożony wysiłek oddechowy.
Podgłośniowe zapalenie krtani objawia się głównie szczekającym kaszlem oraz dusznością nasilającą się nocą. Zapalenie nagłośni wyróżnia się gwałtownym przebiegiem, silnym bólem gardła i szybkim pogorszeniem oddychania. W tej postaci objawy mogą prowadzić do krztuszenia się śliną i narastającej duszności, stanowiąc zagrożenie dla życia[3][5].
Mechanizmy powstawania objawów
Objawy zapalenia gardła i krtani wynikają z patofizjologii tych narządów. Zapalenie śluzówki prowadzi do obrzęku, bólu i podrażnienia receptorów czuciowych. W krtani obrzęk oraz przerost śluzówki skutkują zwężeniem dróg oddechowych, pojawieniem się stridoru i duszności. Uszkodzenie fałdów głosowych odpowiada za chrypkę oraz całkowitą utratę możliwości wydania głosu[1][3][4][5]. Przebieg choroby jest cięższy u osób z obniżoną odpornością oraz przy dłuższym kontakcie z czynnikami drażniącymi[2].
Jak odróżnić zapalenie gardła od zapalenia krtani?
Choć objawy obu stanów zachodzą na siebie, istnieją różnice pomagające wstępnie je rozpoznać:
- Ból gardła i ból przy przełykaniu to cechy dominujące w zapaleniu gardła.
- Zaburzenia głosu, chrypka, świst krtaniowy oraz nasilony kaszel świadczą bardziej o zapaleniu krtani.
- Intensywna duszność, szczególnie z narastającymi objawami, jest bardziej typowa dla zapalenia krtani – zwłaszcza nagłośni lub podgłośniowej postaci[3][5].
U dzieci nasilenie duszności, świst i szczekający kaszel stanowią poważny sygnał ostrzegawczy i wymagają natychmiastowej konsultacji lekarskiej[2][3][5].
Przyczyny i czynniki ryzyka
Główną przyczyną zapalenia gardła i krtani są infekcje wirusowe, zwłaszcza w okresach zwiększonych zachorowań na przeziębienie i grypę. Postać bakteryjna występuje rzadziej, jednak może przebiegać ciężej. Wymienia się także reakcje alergiczne, ekspozycję na pyły, dymy, środki chemiczne, a także nadużywanie głosu jako kluczowe czynniki ryzyka rozwoju przewlekłej formy schorzenia[1][2][4].
Leczenie i postępowanie
Podstawą leczenia obu chorób jest postępowanie objawowe. Zaleca się odpoczynek dla głosu, nawilżanie powietrza i przyjmowanie dużej ilości płynów. Unikanie dymu, kurzu, intensywnego mówienia lub śpiewu pozwala skrócić czas trwania objawów. W przypadkach cięższych, z intensywną dusznością lub gorączką powyżej 39°C, konieczna jest konsultacja lekarska, a niekiedy hospitalizacja i leczenie sterydami lub antybiotykami (jeśli podejrzewa się zakażenie bakteryjne)[2][3].
Zapalenie krtani u dzieci wymaga natychmiastowej interwencji, gdyż śluzówka krtani u najmłodszych jest bardziej podatna na obrzęk, szybko prowadząc do istotnego zwężenia dróg oddechowych[3][5].
Podsumowanie
Rozpoznanie zapalenia gardła i krtani opiera się na analizie objawów, zwłaszcza bólu gardła, chrypki, kaszlu i trudności w oddychaniu. Charakterystyczne symptomy, takie jak szczekający kaszel, świst krtaniowy czy uczucie dławienia, pomagają odróżnić te stany od innych przeziębień i podjąć właściwe leczenie. Odpowiednia reakcja, szczególnie u dzieci, decyduje o bezpieczeństwie i powrocie do zdrowia.
Źródła:
- [1] https://upacjenta.pl/poradnik/zapalenie-krtani-objawy-i-leczenie
- [2] https://www.luxmed.pl/dla-pacjenta/artykuly-i-poradniki/zapalenie-krtani-przyczyny-objawy-leczenie
- [3] https://apteline.pl/artykuly/zapalenie-krtani-przyczyny-objawy-leczenie-domowe-sposoby-ile-trwa-zapalenie-krtani
- [4] https://millemedica.pl/blog/zapalenie-krtani/
- [5] https://otolaryngolodzy24.pl/zapalenie-krtani-u-doroslego/
CentrumLaryngologiczne.pl to czołowy polski portal medyczny poświęcony zdrowiu górnych dróg oddechowych. Specjalizujemy się w przekazywaniu rzetelnej wiedzy laryngologicznej w przystępnej formie, łącząc najnowsze osiągnięcia nauki z praktycznymi potrzebami pacjentów.