Piekący ból gardła to jeden z najczęstszych objawów infekcyjnych i nieinfekcyjnych układu oddechowego. Pojawia się nagle lub rozwija się stopniowo, znacząco utrudniając codzienne funkcjonowanie. Najczęściej winę ponoszą wirusy, choć nie można wykluczyć innych przyczyn. Aby skutecznie łagodzić pieczenie i ból, kluczowe jest rozpoznanie źródła problemu oraz wdrożenie odpowiednich metod postępowania[1][2].
Charakterystyka piekącego bólu gardła
Ból gardła definiuje się jako nieprzyjemne odczucie pieczenia, dyskomfortu, drażnienia lub kłucia w okolicach gardła. Symptomy te mogą obejmować trudności w przełykaniu i mówieniu, często towarzyszy im suchy kaszel oraz wysuszenie śluzówki[1][2]. Tego typu dolegliwości utrudniają codzienne czynności, w szczególności spożywanie posiłków oraz komunikację, co prowadzi do obniżenia komfortu życia[3].
Piekący ból gardła bywa szczególnie intensywny przy próbie przełykania lub mówienia, a także podczas oddychania suchym powietrzem. Objawy te nasilają się w sezonie jesienno-zimowym, kiedy liczba zachorowań zdecydowanie wzrasta[2].
Najczęstsze przyczyny piekącego bólu gardła
Najpowszechniejszą przyczyną powstawania bólu gardła są infekcje wirusowe, stanowiące nawet 85% wszystkich przypadków. Takie infekcje zazwyczaj przebiegają z innymi objawami przeziębienia, jak katar, kaszel oraz gorączka[2][4]. Stan zapalny błony śluzowej gardła prowokuje nadreaktywność nerwów odpowiedzialnych za przewodzenie bólu[3].
Drugą co do częstości przyczyną są infekcje bakteryjne, głównie spowodowane przez paciorkowce. Bakteryjny ból gardła charakteryzuje się silniejszym pieczeniem, wyraźnym zaczerwienieniem śluzówki, obecnością białych nalotów na migdałkach, powiększeniem węzłów chłonnych i gorączką[2][4]. Te objawy wymagają szybkiej diagnostyki i ewentualnego leczenia antybiotykami, by uniknąć powikłań[2].
Do piekącego bólu gardła mogą również przyczyniać się czynniki nieinfekcyjne, takie jak przewlekłe narażenie na dym papierosowy, alkohol, suche bądź klimatyzowane powietrze, a także refluks żołądkowo-przełykowy. W przypadku refluksu, cofający się kwaśny sok żołądkowy uszkadza wyściółkę gardła i nasila objawy pieczenia[1][5]. Przewlekły ból gardła, niewynikający z infekcji, może być sygnałem poważniejszych schorzeń, w tym chorób nowotworowych – szczególnie u osób palących lub nadużywających alkoholu[2].
Zdarza się także, że ostry kłujący ból sugeruje obecność ciała obcego w gardle[2]. Mechaniczne urazy, np. wskutek łyknięcia ostrego przedmiotu, mogą spowodować uszkodzenie śluzówki i nasilać dolegliwości bólowe.
Diagnostyka i różnicowanie przyczyn bólu
Rozróżnienie przyczyny bólu gardła jest punktem wyjścia do odpowiedniego leczenia. W przypadkach ostrych, związanych z infekcją, objawy narastają szybko i towarzyszą im inne symptomy, jak gorączka lub powiększone węzły chłonne. Wirusowe zapalenia zwykle ustępują samoistnie, z kolei bakteryjne wymagają interwencji lekarskiej[2][4].
Jeśli ból gardła występuje przewlekle i nie towarzyszą mu typowe objawy infekcji, należy rozważyć inne źródła, jak kontakt z drażniącymi substancjami, refluks bądź schorzenia nowotworowe[1][2]. Ważnym elementem diagnostycznym jest sezon pojawienia się dolegliwości – szczyt zachorowań przypada na okres jesienno-zimowy[2]. W okresie pandemii COVID-19 i pojawienia się wariantu Omikron objawy mogą być nie do odróżnienia od typowego przeziębienia – rozpoznanie wymaga wykonania testów[4].
Jak radzić sobie z piekącym bólem gardła?
Leczenie bólu gardła opiera się przede wszystkim na usunięciu przyczyny. W infekcjach wirusowych zaleca się postępowanie objawowe, obejmujące stosowanie preparatów łagodzących ból, nawilżanie gardła oraz unikanie czynników drażniących. Odpowiednia higiena śluzówki gardła, picie letnich płynów, wietrzenie pomieszczeń oraz unikanie dymu i alkoholu znacząco przyczyniają się do złagodzenia objawów[1][4].
W przypadku infekcji bakteryjnych konieczna jest diagnostyka lekarska w celu potwierdzenia zakażenia i wdrożenia leczenia antybiotykowego[2][3]. Nie należy samodzielnie wprowadzać antybiotykoterapii bez konsultacji ze specjalistą.
Jeżeli ból gardła wynika z działania takich czynników jak refluks czy przewlekła ekspozycja na drażniące substancje, niezbędne jest ograniczenie ich wpływu oraz leczenie podstawowego schorzenia. Przewlekły ból gardła zawsze wymaga specjalistycznej diagnostyki w celu wykluczenia poważnych przyczyn, w tym nowotworów[2][5].
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Do wizyty lekarskiej powinny skłaniać objawy takie jak:
- utrzymujący się ponad tydzień piekący ból gardła,
- wysoka gorączka,
- trudności w oddychaniu lub przełykaniu,
- obecność białych nalotów na migdałkach,
- podejrzenie obecności obcego ciała,
- przewlekłe dolegliwości bez innych oznak infekcji, zwłaszcza u osób palących i nadużywających alkoholu[2][4][5].
Wczesne rozpoznanie oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia pozwalają uniknąć powikłań i powrotu do pełni zdrowia[1][3].
Podsumowanie
Piekący ból gardła najczęściej wynika z infekcji wirusowych, jednak niekiedy może być objawem schorzeń wymagających pilniejszej interwencji. Skuteczne łagodzenie bólu opiera się na identyfikacji przyczyny, eliminacji czynników drażniących oraz stosowaniu leczenia dopasowanego do konkretnej sytuacji klinicznej. Regularne nawilżanie, higiena jamy ustnej, unikanie szkodliwych substancji oraz, w razie potrzeby, konsultacja lekarska to podstawowe kroki, by skutecznie radzić sobie z tym uciążliwym objawem[1][2][4].
Źródła:
- [1] https://receptomat.pl/post/ga/bol-gardla
- [2] https://www.doz.pl/czytelnia/a15519-Co_robic_gdy_boli_gardlo_Co_moze_oznaczac_bol_w_gardle
- [3] https://www.mp.pl/pacjent/objawy/105644,bol-gardla
- [4] https://aptekadlarodziny.pl/artykuly/bol-gardla-przyczyny-objawy-leczenie
- [5] https://www.medicover.pl/objawy/bol-gardla/
CentrumLaryngologiczne.pl to czołowy polski portal medyczny poświęcony zdrowiu górnych dróg oddechowych. Specjalizujemy się w przekazywaniu rzetelnej wiedzy laryngologicznej w przystępnej formie, łącząc najnowsze osiągnięcia nauki z praktycznymi potrzebami pacjentów.